Rys historyczny
ROD „OWOC NASZEJ PRACY”
w Pszczynie
Ogród działkowy swymi początkami sięga roku 1928 i jest efektem łagodzenia panującego wówczas bezrobocia, wynikającego z kryzysu gospodarczego kraju, w tym i Śląska, którego źródłem były reperkusje Pierwszej Wojny Światowej. W początkowym okresie ruch działkowy, bez bliższego sprecyzowania położenia konkretnych działek skupiony był w ramach Towarzystwa Ogródków i Osiedli Działkowych obejmującego miasta Murcki, Mikołów i Pszczynę.Dopiero w następnych latach Magistrat w Pszczynie na wniosek ówczesnego Okręgowego Związku Towarzystw Ogrodów Działkowych i Osiedli Województwa Śląskiego, wydzielił formalnie około 4 hektary gruntów za miastem z dóbr księcia Hochberga, na których poza pastwiskami znajdowały się śmietniska miejskie i doły. Nie były to poletka zbyt zachęcające do objęcia pod uprawą, jako wymagające wielkiego nakładu pracy i dowozu humusu. Taka sytuacja trwała przez dłuższy czas.
Oficjalne ramy działalności ogrody w Pszczynie przyjmują dopiero w 1932r, kiedy to 29 marca Magistrat podjął uchwałę o przekazaniu bezrobotnym w ramach bezpłatnego użytkowania grunty przy ul. ks. bpa Bogedaina. Miesiąc później, to jest 29 kwietnia uchwałę Magistratu jednomyślnie poparła Rada Miejska z ówczesnym przewodniczącym drem Golusem na czele.
Sprawami organizacyjnymi działek, w tym naboru chętnych zajmował się Oddział Opieki Społecznej, przy współudziale Miejskiego Urzędu Budowlanego. Pierwsi działkowcy, których początkowo było 48, spotkania swe odbywali w Świetlicy Międzyorganizacyjnej mieszczącej się w budynku Komunalnego Urzędu Pośrednictwa Pracy, przy obecnej ul. Strażackiej, lub w nieistniejącej już Sali Polskiego Domu Ludowego.
W 1934 roku Magistrat zlecił wykonanie ogrodzenia oraz 4 pomp tzw. abisyńskich.
Pierwszy, tymczasowy Zarząd w Towarzystwie Ogródków Działkowych wybrano 27 listopada 1933 roku, który działał niespełna miesiąc w składzie:
I Przewodniczący Franciszek Barchański,
II Przewodniczący Paweł Duda
Sekretarz Józef Wituła.
Już 13 grudnia 1933 roku, Towarzystwo Ogródków Działkowych nad Pszczynką, bo taką nazwę nosiło, wybrało stały zarząd działający w składzie:
I Przewodniczący Paweł Duda,
II Przewodniczący Alojzy Kuczera
Sekretarz Alojzy Gamoń.
Pierwsze przydzielone działki miały od 410 do 450 m2, a użytkownicy mieli całkowitą swobodę nasadzeń. W miarę lat kultura ogrodnicza podniosła się na coraz wyższy poziom i ogród był wielokrotnie wyróżniany dyplomami i nagrodami.
14 marca 1935 r nastąpiła, zgodnie z reskryptem Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego w Katowicach rejestracja towarzystwa pod nazwą Towarzystwo Ogródków Działkowych i Przydomowych „Owoc Naszej Pracy” w Pszczynie, a 12 maja 1935 roku Prezesem Towarzystwa został Stanisław Cisek, a Wiceprezesem Paweł Duda i sekretarzem Ochot. Rok później przewodnictwo przejął Teodor Bula (w niektórych dokumentach Buła), a sekretarzem był Ludwik Golus. Po nich funkcje przejęli Emil Franek, jako Przewodniczący i Józef Iwanecki, jako Sekretarz.
Taka sytuacja była do wybuchu II Wojny światowej we wrześniu 1939 roku. Okupant nie wniósł absolutnie żadnych przyczynków do rozwoju i organizacji ogrodu, pozostawiając go zupełnie inicjatywie użytkowników. Z wiadomych też względów działalność organizacyjna straciła zupełnie na aktywności.
Marzec 1945 roku przyniósł znacznie więcej: ludność garnęła się z wnioskami o działki. Zaszła potrzeba zagospodarowania przyległych śmietnisk i wybojów od strony południowej (szosa Bielska, obecnie ulica Bielska). Działkowcy uprawiali ten teren bez ogrodzenia, wolnymi nasadzeniami.
Dopiero w 1948 r sporządzona została z Urzędem Miasta umowa dzierżawy obejmująca 4,5 ha terenów starych (sprzed wojny) i ok. 6 ha terenów nowych od strony południowej, czyli łącznie ok. 10,5 ha gruntów. W nowej części wytyczono 100 działek o przeciętnej powierzchni 450 – 500 m2. W 1953 roku Zarząd postanowił znieść wszystkie wewnętrzne ogrodzenia, a główne aleje obsadzić żywopłotem, połączyć aleje starej i nowej części oraz ujednolicić numerację działek, która prawie w niezmienionym zakresie obowiązuje do dziś.
W 1947 roku działkowcy otrzymali od władz miasta barak na świetlicę, która służyła do chwili oddania do użytku Domu Działkowca, po czym wykorzystywany był jako magazyn. Do 4 przedwojennych pomp abisyńskich dołączyli działkowcy wybudowane własnym sumptem kolejne pompy.
W okresie powojennym zmienił się charakter ogrodu. O ile przed wojną głównymi użytkownikami byli bezrobotni, o tyle po wojnie działki przydzielano osobom zatrudnionym w różnych działach gospodarki, a podstawowym celem było uzupełnienie budżetów rodzinnych poprzez uprawę produktów rolnych na własne potrzeby. nadwyżki często odstępowane były rodzinie lub znajomym, bądź odsprzedawane na pszczyńskim targu. Stąd ogrody działkowe w Polsce przyjęły nazwę „Pracownicze Ogrody Działkowe”.
Zgodnie z panującą tendencją, ogród nasz otrzymał w 1958 roku sztandar, projektu pani Jadwigi Róży z Mikołowa, na który zasłużył sobie przez wyróżniającą się na tle innych ogrodów nie tylko na Śląski ale i w Polsce działalnością na rzecz swoich działkowców. Również cały ogród, jak i indywidualni działkowcy uzyskiwali dyplomy nadawane przez organa wojewódzkie i ogólnopolskie za wzorowe uprawianie działek.
Po normalizacji po zawierusze wojennej, funkcję prezesa Zarządu przejął ponownie Teodor Bula, którego imieniem nazwana została jedna z głównych alejek naszego ogrodu. Funkcję tę pełnił do 20 listopada 1949 roku. Po Teodorze Buli przewodnictwo w Zarządzie przejął Józef Czerwiński, oddając je 22 lutego 1952 roku Józefowi Koserczykowi.
Kolejne lata charakteryzowały się stałym rozwojem ruchu działkowego poprzez inwestowanie w urządzenia typu świetlica, magazyn, trwałe ogrodzenie, utwardzanie alejek, budowanie urządzeń rekreacyjnych, szczególnie dla dzieci typu huśtawki, karuzela, piaskownica itp. Działania te były kontynuowane w latach sześćdziesiątych, Na przykład w 1965r wybudowano basenik dla dzieci działkowców, szumnie nazwany wtedy „kąpieliskiem” lub „brodźcem”. Z przyczyn organizacyjno- higienicznych i bezpieczeństwa plac zabaw z urządzeniami dla dzieci i basenikiem został zlikwidowany w latach 90 – tych XX wieku, a w miejscu tym wytyczone zostały nowe działki.
Jednym z ważniejszych przedsięwzięć działkowców było wybudowanie od strony ulicy Bogedaina „Domu Działkowca”, którego uroczyste i oficjalne oddanie do użytku nastąpiło w niedzielę 2 listopada 1969 roku o godz. 16- tej. Od tej pory działkowcy mają zaplecze dla swej wszechstronnej działalności z prawdziwego zdarzenia. Dom Działkowca udostępniany jest również społeczeństwu Pszczyny na organizowanie różnych imprez i spotkań. Szczególnie upodobali go sobie nowożeńcy na organizację uroczystości weselnych.
Ważnym zadaniem było zainstalowanie wewnętrznej sieci elektrycznej, a na przełomie lat 70 – tych i 80 – tych wybudowanie wewnętrznej sieci wodociągowej.
Ogrody działkowe w Pszczynie od zarania swego istnienia są miejscem integracji pszczyńskiego społeczeństwa. Rokrocznie uroczyście obchodzony jest Dzień Działkowca, zwany też dożynkami. Co roku też działkowcy uczestniczą we mszy świętej dziękczynnej za uzyskane zbiory, modląc się również za tych działkowców, którzy odeszli już do wieczności.
W latach dwutysięcznych charakter naszych ogrodów znów uległ zmianie, kładąc przede wszystkim nacisk na pro rodzinność. Odzwierciedla się to również w nazwie, która przyjęła brzmienie Rodzinny Ogród Działkowy.
Świadkami i inicjatorani stałego rozwoju naszego ogrodu były jego zarządy działające pod przewodnictwem prezesów. Po Józefie Koserczyku, najdłużej działającym prezesie, funkcje te przejmowali kolejno: Konrad Bojdoł, Jan Świerczek, Stanisław Gęsior, Franciszek Białoń, Wiesław Szczepańczyk, Stanisław Kuś, Maria Łepska i obecnie, Katarzyna Szelest.
Przez cały okres istnienia ogrodu działkowego w Pszczynie budził on nieustanne zainteresowanie społeczeństwa pszczyńskiego. Kolejne zarządy miały zawsze trudności z zaspokojeniem wszystkich chętnych, chcących otrzymać przydział działki do uprawiania. Sądzić należy, że w następnych latach będziemy świadkami dalszego rozwoju ruchu działkowego w naszym mieście.
Opracował:
Wiesław Szczepańczyk
Ogród w liczbach (2023 r.):
Liczba działek rodzinnych wynosi: 213,
Powierzchnia alejek wynosi: 0.7337 ha.
Liczba działkowców (2014 r.): 354 osoby
Ilość działek rodzinnych z rozróżnieniem działek połączonych: 219,
Powierzchnia całkowita wynosi: 9.2275 ha,
Sumaryczna powierzchnia działek rodzinnych: 8.4715 ha,
Kronika TOM I
